Obsesif Kompulsif Bozukluğun Hacamatla Tedavisi

okb’nin saptanan bir geni yoktur. okb beynin oluşumunda saptanan herhangi bir anormallik değildir. okb’li bireylerin beyinlerinin davranışların engelleme/durdurma becerisinde rol oynayan bölgelerin çok fazla hareket görülmüştür fakat bunun okb’nin belirtisi ya da nedeni olup olmadığı bilinmemektedir. okb’nin nedeni nadiren ortadan kalkıyor gözüküyor ve yardım alınması tavsiye ediliyor. okb bir günde başlamadığı gibi bir günde bitmeyecek. süreç gerektiren bir rahatsızlık-bozukluk. terapi süreci ile hastalığı yenmek ilaçta bırakma sonrası aynı hale geri dönmek demek değildir. kendi kendinize çaba ile ise biraz daha düşe kalka ve süreç gerektirerek ilerleme katediliyor.

okb için bdt’in(bilişsel davranışçı terapi) temel varsayımı düşüncelerle duyguların birbiriyle bağlantılı olduğudur. bazı durumlarla ilgili duygularınız değişmiyorsa düşüncelerinizi gözden geçirip farklı bir bakış açısı yakalayabilirsiniz. bazı kişiler sizinle aynı şeyleri düşünmelerine rağmen sizin gibi duruma zarar veren, tehlikeye işaret eden ya da tepki vermeyi gerektiren düşünceler olarak algılamadıklarından sizde ortaya çıkan kendini kötü hissetme onlarda olmuyor…

bdt’nin başlıca bileşeni takıntılara karşı tepki vermeyi önleyerek yüzleşmek olarak bilinir. bu yöntem zorlantıları, nötrleştirmeleri, kaçınmayı, düşünce kontrol stratejilerini engellerken bir yandan takıntıya maruz kalmanızı içerir. yani zorlantıları, nötrleştirmeleri, kaçınmayı, düşünce kontrolünü kullanmayın hiç iyi bir şey değil. vavien’de ki içine atıyon atma diyen abi geldi bir an aklıma tebessüm ettim ve geçtim.

ilk başta kaçınmamak üstüne gitmek zor olması normal. fakat ne kadar çok kaçınırsanız o kadar çözüme uzaksınız. bir şeyler yapıp sonucu görmek gerekiyor. olduğunuz yerde hareketsiz kalmanın hiç bir şeye faydası dokunmuyor.

neler takıntılıdır?
– zihinden geçen kelimeler kuşku içerebilirler; ya… …ise?, …yaptım mı?, …mıydı? ….
– zihniniz de aniden beliren bir resim mesela.
– dürtüler, yada bir şeyi yapmak için ani şiddetli istek.

takıntılar akla geldiğinde istenmeyendir, rahatsız edicidir sıkıntı verirler. başka bir şeyi düşünmek zordur, düşünceyi ablukaya alır. takıntılar kişiliğinize yada ahlaki değerlerinize ideallerinize ve hedeflerinize uygun olmayan içerikte fikirlerdir.

zorlantı: kaygı, iğrenme, bir şeylerin yanlış olduğu gibi duygulara her seferinde kapılmak zorlantıdır. zorlantı yapmak zorunda hissedilen davranışlardır. sanki başka tercih yoktur.

amaç zorlantıyı ortadan kaldırmaksa bunun için yapılan davranışlara içinde bulunan duruma nötrleştirme denilir.

düşüncenin neden olacağı zararı ortadan kaldırmak için el yıkamak nötrleştirmeye örnek verilebilir.

bir tepkin zorlantı ve nötrleştirme olması için:
– kasıtlı tekrarlayan ve aşırıdır. zamanla yapılır hale gelir.
– yapmak için şiddetli arzu duyarsınız, direnmeye karşı koymak zordur ve koyamazsınız. o eylem yapıldığında baskı azalır. taki bir sonraki çıkışına ve kuşku duyuncaya kadar.
– hiç üzerinde kontrol yokmuş gibi hissedilebilir. zorlantı ve nötrleştirme ile kontrol altında tutulduğu sanılır.
– zorlantı ve nötrleştirme kısır döngüye yenisini ekler sadece ve kronikleştirir.

aşağıdaki sorulara 1 ile 4 arası puan verin. 3 ve 4 çok ise zorlantı ve nötrleştirme ritüeli yapıyorsunuzdur.
1. takıntıya yanıt olarak aynı tepkiyi tekrar tekrar vermeye ne kadar yatkınsın?
2. tepkiyi gerçekleştirmeye dönük yoğun istek ne kadar güçlü?
3. kontrolü kaybettiğinizi ve ne kadar hissedersiniz?
4. iyi hissetmek ve olumsuz sonucu engellemek için bu tepkiyi ne ölçüde gerçekleştirirsiniz?

takıntı ile baş etmedeki kontrol stratejileri:
– kaçınma.
– kendi düşüncenizin önemsiz olduğuna ikna etme.
– kendi kendinize sesli yada içinizden dur diye bağırmak. düşünce durdurma.
– öz eleştiri. düşünceler hakkında eleştirel, aşağılayıcı yorumlar yapmak.
– dikkat dağıtmak. başka işlerle uğraşarak takıntıdan uzaklaşmak.
– düşünce değiştirme. sakıntıyı başka düşünce ile yer değiştirme.

bir düşünce kişi için ne kadar önemli ne kadar değerli ve önemliyse o düşünce ile ilgili olmak o kadar yoğun olur.

döngü:
– takıntılı düşünce dürtü, imge, kuşku.
– takıntı ile ilgili bir şeye aşırı hassasiyet.
– nötrleştirme zorlantıları düşünce kontrolü.
– sıkıntı.
– zarar tehlike sorumluluğun aşırı algılanması.

stanley rachman okb’li kişilerin zorlayıcı düşünceleri felaketleştirici şekilde yanlış yorumladıklarını öne sürer.

zorlayıcı düşünceleri takıntıya dönüştüren değerlendirmeler:
– abartılmış sorumluluk.
– tehlikenin abartılması.
– düşünce eylem kaynaşması. düşüncenin olası eyleme dönüşeceğine olan inanç.
– zihinsel kontrol.
– belirsizliğe karşı tahammülsüzlük.
– mükemmeliyetçilik

amaç takıntıyı önemli zorlayıcı düşünce kategorisinden çıkartıp önemsiz düşünce kategorisine indirgeme mevzuu. ne kadar önemli ise o kadar zihin bu düşünce ile haşır neşir olması normaldir. bu paragraf çok önemli. anlamaya çalışın iyi irdeleyin. bu bile obsesyon olabilir. ne kadar haşır neşirsen o kadar zihne gelme ihtimali çoğalır.

bdt şunu amaçlar:
– takıntıyı yeniden yorumlayıp dengeli şekilde yer değiştirmek.
– zorlantı ve nötrleştirmeyi ortadan kaldırmak
– ne kadar iğrenç acayip olursa olsun takıntıyı olumsuz sonuç olmadan kendi haline bırakmak.

şöyle bir liste yapın:
tarih | takıntı | duygular | zorlantı |düşünce kontrolü | sonraki duygular

buraya günlük 3 tane sizi sıkıntıya sokan süreç yazın fazla yazmayın. ve gözlemleyin.

takıntıya sorulacak sorular:
– bu takıntı kişiliğimle ilgili ne anlam ifade ediyor? neden bu kadar önemli? neden bu ritüel içerisindeyim.
– bu takıntı gelecekle ilgili ne söylüyor?
– eğer bu takıntı ile ilgili hiç bir şey yapmazsam ne olabilir?
– bu takıntıya sahip olmakta beni en çok rahatsız eden şeyler neler?

bu soruları anlamak ve nasıl soracağını bilmek çok önemli. bir çağrışım yapmıyorsa ilerleme kaydedemeyeceksiniz! bu tarz durumlardan dolayı profesyonel destek almak gerekiyor.

bir takıntı için netice itibariyle en fazla nefret ediyorum diyebilirsiniz. oysa nefret ettiğinizi söylemek tek başına yeterli değildir. mesele neden nefret ettiğinizi anlamak, hayatı nasıl kaotik hale getirdiğinizi görebilmektir. neden nefret ediyorum, olaya bakılacak açı yaklaşımım ile sınırlı mı? v.b.

bir çok insan sizin gibi bir konuda kendisine tiksinti verici şekilde aynı şeyi düşünebilir. fakat mesele de burada. o insanlar için bu durum çok üstünde duracağı olaylar haline gelmemiştir. o yüzden okb haline gelmez.

takıntıyı güven duyulan birine anlatmak faydalı olabilir.

aşırı değer verilmiş düşünce ikinci büyük engeldir. abartılı değer vermektir. aşırı değer verilmiş düşüncelerin üstesinden gelebilmek için düşünceleri yumuşatmak gerekir. böyle bir düşünceye sahip olduğum için katı ve duygusuz biriyim demek yerine bu düşünceye sahip olduğum için katı ve duygusuz olabilirim gibi.

düşünceye yüklenen yeni anlamlar zihninizi yeni olasılıklar açar. çok önemli nokta. bireyin gün içerisinde ürettiği düşünce sayısı 4000 civarıdır. takıntılı düşünceler aciliyeti olan düşüncelerin önüne geçer.

kronometre tutun ve 2 dk ayırın kendinize, kalem ve kağıtla. rahat ve sessiz bir yer olsun. 2 dk boyunca beyaz ayı düşünmeye çalışın. beyaz ayı dışında düşündüklerinizi kağıda çentik olarak işaretleyin. ne kadar çok şey düşündüğünüzü göreceksiniz. tam tersini yapın ve bu defa beyaz ayıyı düşünmemeye çalışın. ve iyi gözlemleyin. meselenin özü; zihin beyaz ayıyı düşünmemeye çalıştığında zihinde sürekli beyaz ayıyı arayacaktır.

kişi takıntıyı bastırmaya çalıştıkça o kadar fazla gün yüzüne çıkar. uzun süre düşünceleri bastırmaya çalıştığınızda kaygılı depresif ruh hali içerisinde olursunuz.

düşünce kontrolünün başarısız olacağı durumda okb’liler takıntı kontrol etme çabasına girer çoğunlukla.

kişi kontrolü başaramadığında ortaya çıkacak sonuçlarla ilgili kaygılandığında bundan ötürü takıntıyı kontrol etmek için çok uğraştığında sadece zihinsel kontrol şansını düşüren koşullar oluştuğu için kısır döngü gelişebilir.

okb’liler takıntıyla baş etmek için bir çok yöntem uyguluyorlar. zorlantı ritüeli yada nötrleştirme, takıntının olmasıyla ilgili üzülme. takıntıya cevaben dur demek, kendini cezalandırma, suçlama.

takıntıdan kurtulmanın kilit noktası onu kontrol etmeye çalışmaktan , o inançtan vazgeçmek.

takıntının zararsız olduğunu anlama başlayın. takıntının önemini azaltın. çok fazla dikkat kesilmek takıntı çoğaltır. kontrol etme gayreti zararlıdır. takıntıya maruz kalın. takıntıya maruz kalmak takıntı üzerinde kontrol kazanmak için en güçlü yöntemlerden birisidir. uzun bir yoldur. stresi azaltın. çökmüş, kaygılı, stresli, yoğun taleplerden boğulmuş değilseniz istenmeyen zorlayıcı düşüncelerden mücadele etmede daha başarılı olacaksınız.

dönüp dolaşıp konunun geldiği yer diğer okb’li olmayan insanlar da benzer şeyleri düşündüğü ve o konuya okb’li kadar hassas olmadığıdır.

bu düşünceleri kabul edin. düşündüklerinizi ve takıntılarınızı facia haline getirmekten vazgeçin ve onları göndermek yerine tekrar sorgulayın ve yüzleşin onlarla.

bir düşüncenin var olması berbat bir insan olduğunuz anlamına gelmez. bunu başkaları da düşünüyor. sadece çok hassasınız olay bu. bu durumdan haz almıyorsunuz tabiki. fakat ince bir çizgi vardır. haz alıyor musunuz almıyor musunuz? bu şartları değiştirir.

kişi bir düşünceyi kontrol etmeye çalıştıkça o kadar kontrol etmekte zorlanır. istenmeyen düşünceyi 1-2 dk bile bastırmak neredeyse olanaksızdır. ne kadar bastırma çabası o kadar takıntı gün yüzüne çıkar. bastırma eylemi istenmeyen düşünce ile daha çok haşır neşir olmakla geri gelir. sonucunu tahmin edin. takıntının önemini azaltmaktan bahsetmiştik. önemli oldukça ortaya çıkmaya hazırdırlar.

çok incelediniz çok düşündünüz ve çok hassas hale geldiniz. paradoks budur.

emin olmak için kanıt aramak kuşkuyu kamçılar. yerine ne koyacaksınız? belki öyleydi belki böyleydi, o muydu bu muydu? sıkıntı değil mi? belirsizliğe maruz kalma en iyi tedavidir. mesela sabah dişlerimi fırçaladım mı? bu soruyu çeşitlendirerek sorun kendinize ve sonuçlarını gözlemleyin. okb’liler zihinsel kontrolden yoksun olduklarını düşünürler. takıntı sebebini buna bağlamaya yatkındırlar.

takıntılar için kullanılan geçici çözümler kısa vadede kazanç sağlarken uzun vadede acı getirmektedir. geçici çözümler olmadan takıntılarınızla yüzleşmek kısa vadede acı uzun vadedeyse kazan anlamına gelir.

Belirtiler

·         Obsesyonlar veya kompulsyonlar bir gün içinde bir saatten fazla zaman alır ve belirgin sıkıntı ve güçlük oluşturur.

·         Obsesyonlar tekrarlayıcıdır. Hasta düşüncelerini başka düşünceler ya da hareketleri ile nötralize etmeye ya da durdurmaya çalışır

·         Gerek obsesyonlar gerekse kompulsyonlar başka bir zihinsel bozukluğa bağlı değildir

·         Kompulsyonlar tekrarlayıcıdır. Davranışların amacı düşünceleri yanıtlamak ya da düşünceleri nötralize etmektir.Örneğin şüphe düşüncesine yanıt olarak kontrol etme(kapılar,kilitler pencereler ya da araba ile gittiği yoldan tekrar geçerek başka birine zarar verip vermediğini kontrol etme)

·         Tekrarlayıcı ya da törensel el yıkama davranışı da bulaşma korkusuna yanıttır

·         Olguların %80,90′ ı obsesyonlar ve kompulsiyonlara sahiptir

·         %10-19′nun ise sadeca obsesyonları vardır

·         %5 olgu törenleri kendilerini rahat hissedene kadar tekrarlarlar,tanımlanabilen bir obsesyonları yoktur

·         Biriktirme ve obsesif yavaşlıkta iki ayrı kategori olarak  tanımlanmaktadır

Nedenleri: Nörotransmitterlerin disregülasyonu

Risk Faktörleri: Tek yumurta ikizlerinde büyük bir konkordan ve aile yüklülüğü

Anahtar kelimeler: Obsesif Kompulsif Bozukluğun Hacamatla Tedavisi, hacamatla Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi